Seksueel geweld

Wat

De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) heeft in 2015 een nieuwe definitie opgesteld die stelt dat seksueel geweld neer komt op: “Elke seksuele daad die tegen iemands wil wordt uitgevoerd. Het kan door eender welke persoon uitgevoerd worden ongeacht zijn of haar relatie tot het slachtoffer, in gelijk welke omgeving”. 

Bij seksueel geweld is er geen sprake van een “geïnformeerde seksuele toestemming”.
 
Naast het actief communiceren dat je geen seks wil (verbaal of fysiek), te jong zijn om wettelijk tot seks te mogen instemmen of een beperking te hebben waardoor je niet kan inschatten wat er gebeurt,  wordt in België het  “geen geïnformeerde seksuele instemming hebben gegeven” doorgaans begrepen als het niet nee hebben kunnen zeggen, of niet fysiek hebben kunnen weigeren omdat je bijvoorbeeld iets te veel alcohol op had, of drugs had genomen of in een drankje hebt gekregen, of nog meer omdat je bang was voor wat er met je zou kunnen gebeuren als je nee zou zeggen. In dat geval heb je geen “geïnformeerde seksuele toestemming” gegeven en gaat dit wel degelijk om seksueel geweld ! 
 
In volgende gevallen wordt er geen “geïnformeerde seksuele toestemming” gegeven:
  • Actief communiceren dat je de bepaalde seksuele daad niet wil stellen (verbaal of fysiek)
  • Te jong zijn om wettelijk tot seksuele daden te mogen instemmen
  • Een beperking hebben waardoor je niet kan inschatten wat er gebeurt
  • Het niet hebben kunnen weigeren (verbaal of fysiek) onder invloed van bijvoorbeeld drugs en/of drank
  • Het niet hebben kunnen weigeren (verbaal of fysiek) uit angst voor de gevolgen van de weigering
Daarnaast is een geïnformeerde seksuele toestemming een proces. Het is niet omdat je instemt met de ene seksuele daad, dat er ook instemming bestaat betreffende andere seksuele daden.
 

Vormen

Seksuele intimidatie:  Hierbij is er geen fysiek contact. Seksuele intimidatie gaat over elke ongewenste, vaak herhaalde en onbeantwoorde seksuele uitnodiging, ongewilde seksuele aandacht, vraag naar seksueel contact, verbale seksuele insinuaties of opmerkingen, dreiging met een seksuele daad om een ander doel te bereiken, het verplicht uitkleden terwijl de pleger ongewenst toekijkt, ongewenst moeten bekijken van iemand die naakt is of pornografisch materiaal, het nemen van naaktfoto’s van seksuele aard van een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
 
Seksueel misbruik: Hierbij is er fysiek contact maar geen penetratie. Seksueel misbruik is het onder dwang opdringen van een fysieke daad van seksuele aard: het opzettelijk betasten van de penis, vagina, de poep, borsten, binnenkant van de billen of poep inbegrepen, en dit bij een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
 
Poging tot verkrachting: elke opzettelijke poging tot verkrachting onder dwang waar contact is tussen de penis, een object, vinger of hand en een lichaamsopening als de vagina, de anus of de mond zonder dit te (kunnen) penetreren, en dit bij een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
 
Verkrachting: Het opzettelijk penetreren van gelijk welk lichaamsdeel of lichaamsopening met een seksueel orgaan, een ander lichaamsdeel of een object en dit bij een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
 
Onder meer in de context van (gedwongen) migratie wordt aan deze lijst ook seksuele uitbuiting, gedwongen prostitutie en seksueel geweld als oorlogswapen aan toegevoegd.
 

Cijfers

Seksueel geweld komt wereldwijd erg veel voor. Dit is recent bevestigd door de  Wereldgezondheidsorganisatie die in haar rapport van 2013 stelt dat 25.4% van vrouwen en meisjes in Europa seksueel en/of fysiek geweld door (ex)partners meemaakt en 5.2% seksueel geweld door niet-partners. 
 
Een studie bij jongvolwassenen (18-27 jaar) in 10 Europese landen (België, Cyprus, Griekenland, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovakije en Spanje) uit 2015 toonde bijvoorbeeld aan dat 27.1% van de jonge mannen en 32.2% van de jonge vrouwen met seksueel geweld te maken hadden gehad sinds de gangbare leeftijd om met seks toe te stemmen in hun land.
 
Voor België was dit 10.1% van de jonge mannen en 20.4% van de jonge vrouwen. Die studie gaf ook aan dat 5.5% van de Belgische jongens en 2.6% van de Belgische meisjes tussen 16-27 jaar ook zelf al seksueel geweld pleegden.
 
Voor Vlaanderen, stelde de  Sexpert-studie uit 2012 vast dat 16.6% van de jongeren onder de 18 jaar met seksueel geweld te maken hebben (22.3% van de meisjes - 10.7% van de jongens) en 8.1% van de volwassenen (13.8% vrouwen – 2.4% mannen). Onderzoek van ICRH-UGent toonde aan dat vrouwelijke en mannelijke migranten van alle leeftijden nog meer kwetsbaar zijn voor seksueel geweld en noteerde percentages van 56.6% in België en Nederland.
 

Gevolgen

Fysieke, seksuele en reproductieve gevolgen
  • bauwe plekken, scheurtjes, verwondingen,
  • breuken,
  • SOA & HIV/AIDS,
  • urineweginfectie, 
  • chronische genitale en extra-genitale pijn, verwondingen en bloeduitstortingen aan de vagina, het perineum en de anus, 
  • amputaties, beperkingen, 
  • ongewenste zwangerschap, onvruchtbaarheid 
  • en de dood
  •  
Psychische en gedragsmatige gevolgen
  • Herbeleving: constant terug denken aan wat er gebeurd is, nachtmerries, flashbacks,…  
  • Vermijding: vermijden van plaatsen, gebeurtenissen of personen die kunnen herinneren aan wat er gebeurd is,…
  • Verhoogde alertheid: snel prikkelbaar, constant op je hoede zijn, zeer snel schrikken,…
  • Negatieve gevoelens en gedachten: alsof je niets meer voelt, onverschilligheid, laag zelfbeeld, schaamte, zwarte toekomst zien voor zichzelf en de wereld, …
  • Dissociatie: bepaalde gedachten, emoties, waarnemingen of herinneringen worden buiten het bewustzijn geplaatst, zijn tijdelijk niet 'oproepbaar' of vertonen minder samenhang 
 
Andere mogelijke psychische en gedragsgevolgen na een ervaring van seksueel geweld zijn: shock, ontkenning, zichzelf isoleren, een laag zelfbeeld, affectieve en angststoornissen, slaapproblemen, eetstoornissen, middelenmisbruik, sociale fobieën, automutilatie, zelfmoordgedachten en zelfmoord, agressie, genderrolverwarring, een verstoorde seksualiteitsbeleving en seksuele dysfunctie.
 
Socio-economische gevolgen
 
Slachtoffers kampen ook vaak met socio-economische gevolgen want we weten dat zij vaker stoppen met school, hun hobby’s niet langer kunnen uitvoeren, stoppen met werken, genegeerd of gestigmatiseerd worden, of uit hun gemeenschap  uitgestoten worden.
 

Meer info

Voor meer info over het begrip instemming zie http://www.consentiseverything.com/ 

Voor meer informatie of voor hulp zie www.seksueelgeweld.be