Geweld en middelenmisbruik

In 2012-2013 voert de Beweging tegen Geweld campagne rond dit thema onder de titel 'Alcohol heeft een (harde) hand in partnergeweld'. Bekijk hier de campagne-pagina voor meer info.

Wat?

De WereldGezondheidsOrganisatie (WHO) definieert middelengebruik als de zelftoediening van een psychoactieve stof. Die stoffen worden ingedeeld naargelang hun effecten op het menselijk bewustzijn:

  • Middelen die verdoven of ontspannen (psycholeptica): alcohol, slaap- en kalmeermiddelen, opium, morfine, heroïne, hasj,...
  • Middelen die oppeppen of energie geven (psychoanaleptica): cafeïne, nicotine, XTC, cocaïne, speed,...
  • Middelen die de waarneming veranderen (psychodysleptica): paddenstoelen, LSD, XTC, cannabis,...
     

 

 

 

 

 

 

 

Vormen

We kunnen twee invalshoeken onderscheiden bij dit thema: die van het slachtoffer en die van de pleger.  Vanuit beide perspectieven kan het middelengebruik weer verder worden uitgelegd als de oorzaak of het gevolg van het geweld. 
Bij slachtoffers van huiselijk geweld zien we een verhoogde kans op een problematisch middelelengebruik. Slachtoffers kunnen overgaan op het gebruik van drugs door het geweld,  verklaringen hiervoor zijn:

  • Zelfmedicatie van het slachtoffer en “coping”, een manier zoeken om met het geweld om te gaan
  • Voorkomen van geweld door medegebruik

Tegelijkertijd zijn problematische gebruikers vaker slachtoffer van geweld, door bijvoorbeeld:

  • Rationalisering: pleger legitimeert het geweld door het gebruik van het slachtoffer
  • Partnerkeuze: veel mensen met een afhankelijkheidsprobleem kiezen een partner die zelf ook een verslaving heeft. 

 

Bij plegers kan het geweld veroorzaakt worden door de ontremmende effecten van het gebruik, of het geloof in deze effecten. We moeten aanstippen dat het genotsmiddelengebruik niet zomaar als oorzaak van het ontstaan van het geweld kan worden aangeduid, het is verre van bewezen dat middelenmisbruik tot geweld leidt. 

In de wetenschappelijke literatuur wordt gesteld dat mensen die een agressieve persoonlijkheid hebben, sneller overgaan tot geweld als er alcohol en/of drugs wordt gebruikt. Soms kan dat betekenen dat iemand die zijn of haar agressie onder controle heeft als hij of zij nuchter is, die controle verliest bij het gebruik van genotsmiddelen.
Daarnaast kunnen ook plegers van geweld overgaan tot alcohol- of drugsgebruik als een manier van coping.

Gevolgen

We moeten opletten voor het leggen van een directe link tussen geweld en middelenmisbruik, aangezien ieder mens anders reageert op het gebruik van genotsmiddelen.  Wel is het misbruik een belangrijke risicofactor die tot geweld kan leiden. Er is een significant verband tussen middelengebruik en het plegen van huiselijk geweld. Dit verband wordt gevonden voor alcohol, cannabis, harddrugs maar ook voor roken. De risico’s doen zich voor op verschillende gebieden:

  • De cognitieve en fysieke functies worden rechtstreeks aangetast.
  • Excessief misbruik leidt tot financiële moeilijkheden, problemen met de zorg voor de kinderen, ontrouw in de relatie.
  • Er ontstaat discussie tussen de partners over het misbruik waardoor de gezinssituatie belast wordt en spanningen ontstaan.
  • De gebruiker wordt prikkelbaarder door een verstoord slaappatroon of wordt gewelddadig door een gemis of ontwenningsverschijnselen.

Het risico op geweld tijdens het gebruik of misbruik van alcohol en drugs is het grootst wanneer beide partners gebruiken.


Meer informatie

Voor specifieke informatie en hulp kan je terecht op www.vad.be, voor algemene hulp kan je op deze site terecht, zie de rubriek waar kan je terecht.